Het schilderij Jan Six van Rembrandt – Kippenvelfragment van Evelien

(tekst video)


Evelien: mijn kippenvelfragment, dat zal ik je vertellen. Dat was in 2007 en toen bezocht ik in Den Haag in het Mauritshuis de tentoonstelling “Hollanders in beeld’. Zo’n beetje aan het eind van de tentoonstelling hing daar een schilderij van Rembrandt. Ik kwam weleens in een museum, maar niet met grote regelmaat. Dat schilderij raakte me enorm. Ik zag het en het was “stevig geschilderd”, zoals je dat zu zegt in die termen, met een losse penseelstreek. Maar het was tegelijkertijd ook heel kwetsbaar. Het is een vriend geweest van Rembrandt. Hij heeft het moment geschilderd dat die man binnenkomt of weggaat, hij doet zijn handschoen uit. Met name die manier van schilderen van die jas, de tressen die bijna met zijn vingers getrokken zijn, hij doet het wel met een kwast, maar het lijkt net zo. De rand van de handschoen die in 4 vegen is opgebouwd. Dat raakte me enorm, dat vond ik zo verschrikkelijk mooi. Met als gevolg dat ik dacht “Wat zou het mooi zijn als je met dit soort schilderijen zou kunnen werken”, dus het jaar erop ben ik bij het rijksmuseum als rondleider aan de slag gegaan. En af en toe hangt het schilderij in het museum. (<<)

Jan Six van Rembrandt

In 1654 schildert de Nederlandse schilder Rembrandt van Rijn met olieverf op linnen een portret van zijn vriend: rijke dichter en kunstverzamelaar Jan Six (1618-1700).

Six was Rembrandt’s vriend en steun vanaf de jaren 1640. Toen de kunstenaar in financiële problemen verkeerde, gaf Six hem een lening die nooit terugbetaald hoefde te worden. Rembrandt gaf wel iets terug door dit portret te schilderen, wat nu wordt beschouwd als één van zijn beste portretten. Het schilderij is altijd deel blijven uitmaken van de Collectie Six.

Het schilderij is één van de mooiste portretten die Rembrandt schilderde. Sommige delen van het schilderij, met name het gezicht en de handen, zijn heel precies geschilderd. Andere delen zijn geschilderd met een brede kwast. Jan Six werd geschilderd in een ongedwongen, spontane pose en in informele kledij. De grijze jas en en rode mantel met gouden tressen waren in Amsterdam in de 17de eeuw typische rijtenue. Six trekt zijn handschoenen aan en lijkt op het punt te staan de deur uit te wandelen. Zijn mantel domineert het werk met zijn rode kleur en vormt een prachtig contrast met de donkere achtergrond. De mantel is alleen met hoogstnoodzakelijke streken weergegeven, maar oogt heel echt en soepel op de schouder. De levensgrote driekwart weergave vanaf kniehoogte en het contrast zorgen ervoor dat hij heel dichtbij oogt en geven een gevoel van directe aanwezigheid. De blik waarmee hij recht naar de toeschouwer kijkt, creëert een gevoel van verbondenheid.

Meer over het schilderij Jan Six

Rembrandt

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (Leiden, 15 juli 1606 – Amsterdam, 4 oktober1669) was een Nederlandse kunstschilder, etser en tekenaar. Hij wordt algemeen beschouwd als één van de grootste schilders en etsers in de Europese kunst, en als de belangrijkste Hollandse meester van de 17e eeuw. Rembrandt vervaardigde in totaal ongeveer 350 schilderijen, 300 etsen en 2000 tekeningen. Zijn werk behoort tot de barok en is zichtbaar beïnvloed door het caravaggisme, alhoewel hij nooit in Italië is geweest. Zijn beheersing van het spel met licht en donker, waarbij hij vaak scherpe contrasten (clair-obscur) gebruikte om zo de toeschouwer de voorstelling binnen te voeren, leidde tot levendige scènes vol dramatiek.

Het oeuvre van Rembrandt wordt door kunsthistorici in vijf periodes ingedeeld. Vanaf ongeveer 1629 begint zijn ontwikkeling, waarbij Rembrandt met contrasten en lichtbehandeling begint te werken. Tegen 1631 is Rembrandt bekend om zijn eigen stijl: natuurlijke in plaats van geïdealiseerde figuren, uitbeelding van emoties en het licht-donker-werking. Na 1640 treedt een versobering in. In de jaren 1650 zijn penseelstreken duidelijk zichtbaar en de kleuren rijker.

The quick story of the Dutch painter Rembrandt:

Rembrandt beschouwde zichzelf vooral als een historie- en portretschilder. Hij was een zelfverzekerde man en vervaardigde vooral na 1660 een heleboel zelfportretten; de 100 geschilderde en 20 geëtste zelfportretten geven een opmerkelijk scherp beeld van zijn uiterlijk en een vermoeden van zijn gevoelens; hij beeldde zichzelf af als de apostel Paulus en zette zichzelf in zijn zelfportret uit 1658 neer als een koning uit het Oosten. Behalve zijn vrouw Saskia Uylenburgh en zijn zoon Titus van Rijn is ook zijn huishoudster/vriendin Hendrickje Stoffels in zijn schilderijen aanwezig; zij hebben gefungeerd als model voor Bijbelse, mythologische of historische figuren.

Zijn vroegst gedateerde schilderij is “De steniging van de Heilige Stefanus” uit 1625. Zijn meest beroemde schilderij is waarschijnlijk “De Nachtwacht”, dat hij schilderde rond 1640 en 1642. Het meesterwerk, dat eerst “Het Korporaalschap van Frans Banning Cocq en luitenant Willem Ruytenburgh” heette, was besteld voor de nieuwe Kloveniersdoelen, verzamelplaats voor de musketiers van verschillende schutterijen.

Why De Nachtwacht is Rembrandt’s masterpiece:

Andere meesterwerken zijn “De blindmaking van Simson” (1636), “Danaë (1636), “Oude man” (1651), “Oude man in leunstoel” (1652), “Man in wapenuitrusting” (1655), “Christus geneest de zieken” (1643-1649, ook bekend als “De honderd gulden prent”), “Bathseba met de brief van koning David” (1654) en “Het Joodse bruidje” (1664). Zijn schilderijen zijn te vinden in verschillende grote musea over heel de wereld, zoals het Mauritshuis in Den Haag, het Rijksmuseum in Amsterdam, het Louvre in Parijs, Hermitage in Sint-Petersburg, de National Gallery in Londen, het Nationalmuseum in Stockholm, het Koninklijk Kasteel in Warschau en verschillende musea in New York.

Meer Rembrandt:

De techniek en stijl van Rembrandt

Rembrandts techniek was vrij en trefzeker, hij kon zich veroorloven met de kwast een schilderij meteen ruw op te zetten. De meeste schilders maakten eerst een ondertekening in houtskool. Rembrandt gebruikte ook een dikke onderschildering en gebruikte hij veel impasto. Hij overschilderde de witte onderschilderingen vervolgens met doorzichtige verf in een glaceertechniek, waardoor rijke kleuren ontstonden. Rembrandt gebruikte ook de frottistechniek, ook wel drogekwasttechniek genoemd, waardoor de bijna droge verf niet overal bleef zitten en een willekeurige, gespikkelde structuur gaf aan zijn schilderijen.

De techniek van Rembrandt:

In Rembrandts Leidse periode (1625-1631) waren zijn schilderijen tamelijk klein, maar rijk in detail. Religieuze en allegorische thema’s waren favoriet, evenals tronies.

Gedurende zijn eerste jaren in Amsterdam (1632-1636) begon Rembrandt dramatische, contrastrijke Bijbelse en mythologische taferelen te schilderen op groot formaat (‘De blindmaking van Simson’, ‘Het feestmaal van Belsazar’, ‘Danaë’) in een poging de barokstijl van Rubens te overtreffen. Hij schilderde toen ook vele groten en kleine portretten in opdracht.

Eind jaren dertig schilderde Rembrandt veel landschappen en maakte hij etsen over de natuur. Vanaf ongeveer 1640 werd Rembrandts werk soberder, wat wellicht te verklaren valt uit de familietragedies die hem overkomen waren. Bijbelse taferelen waren nu vaker op het Nieuwe Testament gebaseerd dan op het Oude.

Met De Nachtwacht uit 1642 trachtte hij oplossingen te vinden voor compositionele en verteltechnische moeilijkheden die hij in eerdere werken trachtte te bedwingen.

Rembrandts schilderijen uit het decennium na De Nachtwacht vertoonden een grote variatie in omvang, thema en stijl. Dramatische effecten met sterke contrasten tussen licht en schaduw werden ingeruild voor een meer frontale belichting en grotere en meer verzadigde kleurgedeelten. Deze veranderingen waren stappen in de richting van een meer klassieke compositie en vertrouwdheid met Venetiaanse kunst (“Susanna en de ouderlingen”).

In de jaren vijftig veranderde Rembrandts stijl opnieuw. Schilderijen werden weer groter, kleuren rijker, penseelstreken krachtiger. Zijn lichtbehandeling werd ruiger en glans verdween vrijwel geheel. Met de grofkorreligheid van Rembrandts penseelstreken worden bezoekers schijnbaar ontmoedigd om zijn schilderijen van te dichtbij te aanschouwen. De bewerking van de verf zou op middeleeuwse technieken kunnen teruggrijpen. Het eindresultaat is een rijk gevarieerde verfbehandeling, diepgelaagd en veelal ogenschijnlijk slordig, maar die vorm en ruimte suggereert in een hoogst individuele wijze.

In latere jaren schilderde Rembrandt nog steeds veel Bijbelse thema’s, maar de nadruk verschoof van dramatische groepsscènes naar intieme portretachtige figuren. In zijn laatste jaren schilderde Rembrandt een aantal van zijn meest beschouwelijke zelfportretten en enkele roerende afbeeldingen van zowel mannen als vrouwen (‘Het Joodse Bruidje’, 1666) – verliefd, levendig, en voor het aangezicht van God.

Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *